umuzykalnianie

shutterstock_676356397-1

Gra na fortepianie – od czego zacząć?

, , , , , , , , , , , , , , , , , 0

Jak powinna przebiegać początkowa nauka gry na fortepianie z małymi dziećmi?

Poniższy fragment powinien zostać włączony do kanonu studiów pedagogiki instrumentalnej, ponieważ doskonale opisuje proces przygotowujący dzieci do późniejszej gry na fortepianie.

Jest to cytat z książki Émile Jaques-Dalcroze – “Pisma wybrane”, który zawiera gotowe propozycje zabaw z dziećmi, które dopiero rozpoczynają swoją przygodę z muzyką. Każdemu nauczycielowi instrumentu polecam przeczytać poniższy fragment i zrobić notatki 😀

Émile Jaques-Dalcroze 1865-1950r.

(…)”Dzieci lubią poszukiwać kombinacji dźwięków, można ze wzruszeniem zaobserwować, jak próbują wymyślić melodię i podtrzymać ją kilkoma akordami. Ich rodzice nie domyślają się nawet, że te nieporadne próby wprowadzają dzieci w bliższy kontakt z muzyką i szybciej rozbudzają ich zmysł dotyku niż żmudna nauka według tradycyjnych metod. 

Jeśli zaś chodzi o nauczyciela, w jego własnym interesie leży sprzyjanie tym pierwszym próbom malców. W ten sposób jego nauczanie stanie się przyjemniejsze i bardziej skuteczne. 

Nauczycielowi muzyki, który lubi i rozumie dzieci, łatwo jest służyć za przewodnika w ich wędrówce po klawiaturze. 

Wymyśla proste zabawy zawierające w sobie odwieczne prawa melodii i rytmu, podpowiada im, że palce poruszają się po klawiaturze powoli, jak duże ciężarówki, lub szybko, jak samochody; uderzają w klawisze jak młotki, przeskakują ponad niektórymi nutami jak ludzie skaczący przez kałuże podczas deszczu; skaczą jak pchły, podskakują jak wróbelki, wspinając się na czarne klawisze jak na stołki. Wszystkie ruchy dokonują się w górę lub na boki – przestrzeń należy do nas, jakie to zabawne! Zamykamy oczy pozwalając poruszać się samym palcom – uderzamy w jeden klawisz, potem w dwa, w trzy – i mamy rytm znanej piosenki; naśladujemy echo grając jeden lub kilka dźwięków głośno, a następnie cicho; przyspieszamy lub zwalniamy uderzenia jak pociąg, który rusza lub zwalnia przed stacją; wymyślamy rozmowy między prawą a lewą ręką, a chwilami obie mówią jednocześnie. Naśladujemy świergot ptaków w najwyższym rejestrze skali dźwiękowej, a w najniższym – pomruki berneńskiego niedźwiedzia. 

Następnie wprowadzamy zabawy zręcznościowe: podskoki, gonitwy, nagłe zatrzymania, gdy pojawia się policjant. Małe palce mogą zrobić tyle rzeczy! 

Wszystkie charakterystyczne cechy języka muzycznego możemy traktować jak zabawę, a kiedy umysł dziecka zda sobie sprawę z tego, że jego palce, dłoń i ręka żyją swym życiem, równie bogatym, jak to, którym żyje ich szczęśliwy właściciel, kiedy obudzi się jego wola i wyobraźnia, wtedy dopiero nauczyciel może wyjaśniać, wskazywać zasady, wymagać przestrzegania reguł. 

Nie znudzi tym dziecka, wręcz przeciwnie, ponieważ gdy tylko rozbudzi ciekawość dziecka i pojawi się wiele pytań, wejdzie w grę jego miłość własna i mały improwizator będzie wymagał od swych palców coraz większego wysiłku, w jego umyśle będą powstawać coraz to nowe przebiegi harmoniczne i melodyczne…”

pani jesien-39

Moja historia z muzyką

, , , , , , , , , , , , , , , , , ,

Jakiś czas temu zadano mi pytanie, czy do rozwoju muzykalności u dziecka wystarczy obcowanie z muzyką poprzez słuchanie. W sumie ciężko jest zwięźle odpowiedzieć na to pytanie. Jedyna odpowiedź, jaka przychodzi mi na myśl to „nie wiem”, bo każde dziecko jest inne i inaczej reaguje na muzykę. Ponadto, nie ma żadnej złotej recepty na rozwój muzykalności u dzieci. Mogę jedynie powiedzieć, jak to było w moim przypadku i ile wystarczyło, bym związała się z muzyką na całe życie. 

Cztery dni temu obchodziłam 25 urodziny 🎂. Nie ukrywam, że przeżycie pierwszej ćwiartki mobilizuje do sentymentalnych wspomnień minionych lat. Próbowałam sobie przypomnieć, jak to się stało, że moje życie poszło w kierunku muzyki… w mojej rodzinie nikt nigdy nie zajmował się muzyką. Zaczęłam więc sięgać pamięcią dalej, do okresu dzieciństwa i uświadomiłam sobie, że największy wpływ na moje ówczesne życie wywarły pewne 4 osoby. 

Prababcia.

Pamiętam jak by to było wczoraj. Był spokojny, letni wieczór na wsi u mojej prababci – Basi. Kiedy leżałyśmy z siostrą w łóżku gotowe do spania, z boku przysiadła się prababcia i zaczęła recytować nam wiersze. Nauczyła nas wtedy wierszyka „Kto ty jesteś, Polak mały”, który pamiętam do dziś. Być może właśnie ta chwila pobudziła we mnie teatralne zacięcie i zamiłowanie do występów. 

Babcia. 

Mieszkaliśmy w bloku, w Tychach (Śląsk). Na weekendy jeździliśmy na wieś do dziadków (Pilchowice, koło Gliwic). Tam spotykała się cała nasza rodzina. Wraz ze starszą siostrą wolałyśmy spać w łóżku dziadków, tym samym dziadek ustępując nam miejsca był zmuszony przeprowadzać się na noc do innego pokoju xd Poranki mijały z babcią. Leżąc leniwie w łóżku śpiewałyśmy piosenki. Pamiętam: „Pod zielonym grzybkiem”, „Jadą, jadą misie”, „Czerwone jabłuszko”, „Ważyła myszka, kaszkę ważyła”. To właśnie babcia Marysia nas umuzykalniła. 

Mama. 

Mojej mamie zawdzięczam głównie poczucie rytmu, ponieważ gdy śpiewała nam do snu to tylko jedną piosenkę „Aaa, kotki dwa”, i to w dodatku fałszując xd – Sorrencja mamo, jeśli to czytasz xd. Ale! Gdy śpiewała, to ZAWSZE, ale to zawsze rytmicznie klepała mnie po plecach. Uwielbiałam to!  Wpadałam w rytmiczny trans i odpływałam w odmęty spokojnego snu. 

Mamie jeszcze zawdzięczam zdrowy rozsądek w mojej edukacji muzycznej, oraz wsparcie i obecność w pierwszych latach nauki w szkole muzycznej. Pierwsze lata były wymagające, nie tylko dla mnie, ale również dla mojej mamy, która była praktycznie na każdej mojej lekcji fortepianu, przez co sama nauczyła się podstaw muzyki xd

Ciocia. 

W Pilchowicach, domem sąsiadującym z domem babci była posiadłość cioci Hani. Praktycznie co weekend przyjeżdżała do niej córka (a moja ciocia) – Asia. W domu cioci Hani, w salonie stało stare przedwojenne pianino, na którym ciocia Asia grała i śpiewała nam różne piosenki: „Pieski małe dwa” w przerażającej wersji „Nieboszczykiem być”, „W murowanej piwnicy”, „Rock’n’roll” i inne. To właśnie ciocia Asia nauczyła mnie grać na pianinie pierwsze proste piosenki i to chyba dzięki niej zechciałam pójść do szkoły muzycznej. 

Kończąc dzisiejszy wpis chciałabym przypomnieć, że każde dziecko rodzi się uzdolnione muzycznie.
Procentowy poziom urodzeniowych uzdolnień muzycznych określa się następująco:

68% noworodków – uzdolnienia przeciętne,
16% noworodków – uzdolnienia wyższe lub wysokie,
16% noworodków – uzdolnienia niższe lub niskie. 

Rozwój potencjału muzycznego dziecka zależy tylko od wpływu środowiska, w którym się wychowuje. U mnie, jak się okazuje, były to głównie 4 osoby z najbliższej rodziny i to wystarczyło. Ale uwaga, czas, który rodzice mogą wykorzystać na rozwój muzykalności u dzieci jest ograniczony, ponieważ po 9 roku życia wpływ środowiska na ich potencjał jest już niewielki. 

“Jeśli dziecko nabędzie w szkole (przedszkolu) zamiłowania do śpiewu i do dobrej muzyki, to zachowa je przez całe swoje życie” – E. J. Dalcroze

Muzyczna_Ferajna_Blog_Maria_Wieman

Uczmy się od najlepszych.

, , , , , , , ,

Nie wiem jak Wy, ale gdy przypadkowo trafiam na Facebooku na „pomysły zabaw” pseudo nauczycieli rytmiki – zwanych „instruktorami umuzykalniania” – szlag mnie trafia.

Z jednej strony wydaje mi się, że instruktorów, tańczących na zajęciach z dziećmi „Crazy Frog’a” odtwarzanego z pendriva, powinno zwalniać się z pracy lub wsadzać do więzienia.

Z drugiej strony, gdybym miała postawić się na miejscu dyrektorów państwówek, chyba z klapkami na oczach wolałabym uznać, że słaba rytmika jest lepsza niż żadna.

„Instruktorzy umuzykalniania” to osoby, które skończyły np. weekendowe kursy umuzykalniania dla dorosłych. Dla porównania, studia muzyczne na kierunku Rytmiki trwają 5 lat.

„Instruktorzy” są płodni jako cholera! Niemal codziennie wsadzają filmiki, na których prezentują swoje nowe pomysły. Z przerażeniem obserwuję poważne zainteresowanie ich propozycjami. Ludzie korzystający z owych „inspiracji” są zadowoleni, bo nie muszą zmuszać się do wysiłku, by wymyślić własne zabawy czy ćwiczenia, co jest istotą bycia nauczycielem rytmiki!!!

„Instruktorzy umuzykalniania” idą za ciosem i wychodząc na przeciw oczekiwaniom ogółu, organizują warsztaty dla interesantów, które również cieszą się dużym zainteresowaniem. 

Chcielibyśmy mieć wszystko podane na tacy. Jesteśmy leniami! Wszyscy. Ja też. Ale proszę, nie wciskajmy gównianych zabaw, piosenek i ćwiczeń najmłodszym.

Nie zapominajmy, że wyrabiamy w dzieciach poczucie muzycznego smaku! Nie bądźmy zdziwieni, jeśli po słabej rytmice dziecko zamiast zaśpiewania rodzicom piosenki, której nauczyło się na zajęciach, wybierze bajki z Youtube’a.

Chyba zapominamy o odpowiedzialności, która spoczywa na nas w tym zawodzie. 

Dlatego, w ramach odpowiedniej inspiracji, przekażę Wam poglądy Marii Wieman, którą kocham! I która jest moją idolką w dziedzinie umuzykalniania najmłodszych.

Maria Wieman (1911-1993)

Podejście Marii Wieman do nauczania można określić w dwóch słowach: profesjonalizm i radość.

Maria Wieman uważała, że należy podchodzić do swojej pracy z dużą odpowiedzialnością. Osoba pracująca z dziećmi zawsze powinna być przygotowana do zajęć. Zobowiązana jest znać szeroki repertuar piosenek i zabaw muzyczny-ruchowych, umieć na pamięć teksty piosenek, dobrze improwizować na fortepianie. Nauczyciel powinien też stale doskonalić swój warsztat pracy. Maria Wieman brała czynny udział w miedzynarodowym ruchu pedagogicznym, wyjeżdżając na zagraniczne kongresy, kursy, wykłady. Inspirowana nowymi wiadomościami, wypracowywała własne metody wychowawcze.

Według Marii Wieman, dobry pedagog powinien emanować entuzjazmem, energią; powinien cechować się pogodnym usposobieniem, poczuciem humoru, radością i szczerym uśmiechem. W pracy należy przejawiać partnerski stosunek do grupy; dzieci powinno się chwalić, wspierać i zachęcać do pracy. Należy cieszyć się z każdego osiągnięcia uczniów.

Na koniec zacytuję ponadczasowe słowa mojej Mentorki, które idealnie wpisują się w moją pretensjonalną wypowiedź:

(…) „Umuzykalniając dzieci chcę je wychowywać, kształcić ich charakter i inteligencję, a nie tak jak to odbywało się wówczas w większości przedszkoli, ograniczać się do płytkich gier i dreptania w kółeczko przy piosence „Ojciec Wirgiliusz”. – Maria Wieman.

Muzyczna_Ferajna_Blog_Tance_w_przedszkolu_02

Tańce regionalne w przedszkolu

, , , , , , , , ,

Muszę Wam się do czegoś przyznać…

Nigdy wcześniej nie wykorzystywałam tańców regionalnych na zajęciach umuzykalniających w przedszkolu 🙊🙈 – wstyd!

Powodów było wiele: brakowało mi czasu w ciągu roku na wprowadzenie ludowego repertuaru i za bardzo nie wiedziałam, jak do tego tematu podejść… Każda wymówka jest dobra 🙃.

Ale tak naprawdę brakowało mi najistotniejszego czynnika – świadomości. Nie zdawałam sobie sprawy z wartości i użyteczności tańców ludowych! Po porządnym przestudiowaniu podręczników Marii Wieman uświadomiłam sobie, jak mało wiedziałam w tym temacie i od razu wdrożyłam nowy materiał do swojego repertuaru 😇.

Żyjemy w czasach kulturalnego niżu. Najlepszym dowodem jest powszechnie znana wśród dzieci twórczość Zenona Martyniuka 😰.
Dlatego polecam Wam przeczytać ten wpis.

Chcąc wykształcić w najmłodszych poszanowanie rodzimej kultury i tradycji, należy proponować dzieciom materiał ściśle związany z naszą narodowością. Odpowiednim przykładem, posiadającym walory muzyczne i patriotyczne, jest repertuar tańców ludowych. Zawarte w podręcznikach Marii Wieman piosenki, melodie i tańce regionalne, wpływają na rozwój muzyczny dzieci, w poczuciu umiłowania własnej ojczyzny.

(…) „Wychowawczyni pracując nad rozwojem muzykalności dziecka w wieku przyszkolnym przyczynia się do kształcenia przyszłych odbiorców muzyki, co ma ogromne znaczenie dla podnoszenia ogólnej kultury muzycznej społeczeństwa” – Maria Wieman.

Potrzeba ruchu i tańca u dzieci jest ewidentna. Rolą nauczyciela jest dobieranie odpowiednich form ruchu, zgodnych z możliwościami ruchowymi i umiejętnościami dzieci. Tańce ludowe w swojej prostocie stanowią idealny materiał, na którym można oprzeć się w pracy nad umuzykalnianiem i utanecznianiem najmłodszych. Radość i zabawa płynąca z tańca są głównymi zaletami nauczania tańców regionalnych w przedszkolu. Walory patriotyczne zawarte w repertuarze ludowym, rozwijają w dzieciach poczucie przynależności do kraju.

(…) „u dziecka potrzeba ruchu i tańca jest bardzo silna, daje mu on bowiem możliwość wyżycia się. Zadaniem nauczyciela-wychowawcy będzie podsunięcie małemu odbiorcy jak najłatwiejszych form ruchu – a do tych bezsprzecznie należą tańce ludowe. Mimo swego prymitywu przedstawiają one dużo większą wartość, niż stosowane często nieudolne tańce komponowane przez osoby, które mają niewystarczające przygotowanie do tej pracy.” – Maria Wieman

Nauka polskich tańców regionalnych w przedszkolu ma ogromne znaczenie dla podtrzymywania tradycji kulturowych narodu. Nauka podstawowych kroków tanecznych, znajomość treści i melodii pieśni ludowych oraz świadomość ludowych obyczajów, przybliża dzieciom tradycję i kulturę naszego kraju, co odgrywa istotną rolę w kształtowaniu ich patriotycznej postawy. Poprzez znajomość repertuaru tańców ludowych, dzieci poszerzają zakres wiedzy o swoim pochodzeniu.

Dlatego zróbmy to! Sięgnijmy po „Lasowiaka” albo „Miotlarza” i przekażmy dzieciom kawałek naszej historii podczas dobrej zabawy!

Muzyczna_Ferajna_Blog_Gra_na_instrumencie

Gra na instrumencie

, , , , , , , ,

Edukacji muzycznej zawdzięczamy ogrom korzyści wpływających na lepszy rozwój dzieci. Na przykładzie gry na instrumencie (fortepianie) przedstawię część z nich.


1. Nauka gry na instrumencie wymaga od dzieci systematycznego ćwiczenia, co za tym idzie – kształci w nich dyscyplinę w sferze zarządzania własnym czasem.

2. Gra na instrumencie to czynność wielozadaniowa, polegająca na kontrolowaniu wielu czynników: oczy śledzą zapis nutowy, co chwila kontrolując obie ręce. Palce prowadzą obie dłonie po klawiaturze instrumentu. Stopy naciskają odpowiednie pedały. Uszy kontrolują zgodność muzyki z zapisem nutowym oraz tempem utworu. Ciało kołysze się w rytm muzyki. Myśli kontrolują proces gry i dbają o każdy detal, nadając wyrazu wykonywanym nutom.
Korelacja: oczy – ręce, ręka lewa – ręka prawa + nogi, słuch – wzrok – motoryka ciała, rozwijają koordynację całego ciała, kształcąc koncentrację i podzielność uwagi.

3. Konieczność zapamiętania struktur melodyczno-rytmicznych uczy dzieci podporządkowywania się pewnym regułom. Wpajają poczucie ładu i porządku, wpływając na wykształcenie pozytywnych cech charakteru.

4. Gra na instrumencie wymaga od dzieci uprzedniego zapoznania się z materiałem nutowym. Praca nad utworem prowadzi do sukcesywnego zapamiętywania struktur melodyczno-rytmicznych, co wzmacnia pamięć i poprawia zdolność szybkiego uczenia się.

5. Twórcza atmosfera zajęć muzycznych czy improwizacja na instrumencie wpływa na indywidualny rozwój dziecka, pobudzając w nim kreatywność, samodzielność i wyobraźnię.

6. Gra na instrumencie, a w szczególności gra z nut pobudza obie półkule mózgu. Lewa półkula mózgu odpowiada za umiejętności językowe, a więc trening muzyczny sprzyja rozwojowi języka oraz rozumowaniu. Dodatkowo, łączenie muzyki z nauką innych przedmiotów przyspiesza procesy uczenia się, np. dzieci szybciej przyswoją tekst angielskiego alfabetu jeśli podłożymy pod niego melodię.

7. Wykonywanie muzyki na instrumencie wpływa na lepsze jej odczuwanie, wpływając na rozwój ogólnych kompetencji i zdolności muzycznych, takich jak słuch wysokościowy, poczucie rytmu czy wrażliwość estetyczna.

8. Gra na instrumencie cechuje się licznymi sytuacjami problemowymi, które stawiają dzieciom wyzwanie przezwyciężenia trudności. Dzieci wykazują się swoją pomysłowością i zaangażowaniem w pokonywaniu trudności.

9. Muzyka wpływa na rozwój funkcji psychicznych, rozładowuje napięcia, a satysfakcja z nauczonego utworu dostarcza dzieciom wiele radości.

Podsumowując, gra na instrumencie – jak najbardziej! – Ale nie w szkole muzycznej 🙃. Aby dowiedzieć się dlaczego przejdź to tego wpisu 🙂

Muzyczna_Ferajna_Blog_Maraton_w_przedszkolu_01

Maraton w przedszkolu

, , , , , , , , , ,

Pierwszy wpis!

Z racji tego, że jest to mój pierwszy wpis na Blogu, w pierwszej kolejności pozwolę sobie na przywitanie moich Czytelników! Mam nadzieję, że nie poczujecie się urażeni, jeśli będę się do Was zwracać na „przysłowiowe TY” 🤜🏼🤛🏼

Będę pisać na tematy mi bliskie, głównie związane z moją pracą, jaką jest umuzykalnianie dzieci w wieku przedszkolnym. Ale i nie tylko, także stay tuned 😎

Pierwszy artykuł będzie… o zgrozo…o występach w przedszkolu!

Jedziemy z tematem!

Nie wiem kto wymyślił, że na wszystkie możliwe okazje w roku, dzieci w przedszkolu powinny wystawiać koncerty. I to nie byle jakie koncerty! Bo wymagania są wysokie – minimum 3 polskie piosenki, jedna piosenka in english (minimum), wierszyki (pl & eng of course), plus jakaś choreografia taneczna do piosenki.

Łapię się za głowę widząc na początku roku spis koncertów, które trzeba będzie przygotować…
A to Występ Bożenarodzeniowy (grudzień),
Dzień Dziadków (styczeń),
Wielkanoc (kwiecień),
Dzień Rodziny (maj),
A na wielki finał – Zakończenie Roku (czerwiec).
Pominęłam Akademię z okazji dnia 11 listopada, ale tego już nie będę komentować.

Śmiejemy się (przez łzy 😝) z nauczycielami, że u nas w przedszkolu żyjemy „od koncertu do koncertu”. I tak na serio jest. Chyba tylko pracownicy przedszkola są świadomi ile czasu, zaangażowania, wysiłku, stresu i pracy kosztuje nas (dzieci i nauczycieli) przygotowanie się do wszystkich koncertów.

Postaram się przybliżyć tę sytuację – oto mój kalendarz z krótkim opisem miesięcy:

  • Wrzesień (uwielbiam) – mogę skupić się na poznawaniu dzieci, ich predyspozycji muzycznych, osobowości, zainteresowań.
  • Październik – (lubię, ale tylko pierwsze dwa tygodnie), bo potem zaczynamy przygotowania do pierwszego – Bożonarodzeniowego koncertu. Zaczynamy ten maraton…
  • Listopad – uczymy się piosenek, choreografii…
  • Grudzień – jw. + wierszyki…
  • Styczeń – uczymy się piosenek na Dzień Dziadków i przygotowujemy się do kolejnego koncertu. Maraton dalej trwa…
  • Luty – w końcu meta! Czas na chwilową przerwę. Dzieci mają już dość śpiewania. Nie ma się co dziwić, w końcu śpiewały na okrągło od połowy października do teraz. W tym miesiącu daję dzieciom trochę oddechu. Bawimy się bumbumrurkami, dużo tańczymy, gramy na instrumentach perkusyjnych, ale generalnie – na luzaka 😎
  • Marzec – (kocham), w tym miesiącu mam czas na rzetelne zrealizowanie celów wychowania muzycznego w przedszkolu. Oczywiście, to nie jest tak, że nagle się budzę i uczę dzieci podstawowych zagadnień z zakresu muzyki! Spokojnie – większość wiadomości już przemyciłam – nawet w tych ciężkich miesiącach koncertowych.
  • Kwiecień – czas na kolejny maraton… Na szczęście osobiście nie muszę przygotowywać koncertu na Wielkanoc (szczerze współczuję Rytmiczkom, które muszą), natomiast lecimy z tematem koncertu na Dzień Rodziny.
  • Maj – koncert na Dzień Rodziny i przygotowania do Koncertu na Koniec Roku. Maraton dalej trwa…
  • Czerwiec – koncert na Koniec Roku. Meta druga zaliczona!

Dzieci i tak sobie super radzą mimo takiego obciążenia jakimi są dwa maratony – 6 koncertów na 9 miesięcy nauki. Ale czasami tak się tylko zastanawiam… o ile bardziej dzieci rozwinęłyby się muzycznie, gdyby miesiące, które poświęcamy na przygotowania do kolejnych przedstawień (październik, listopad, grudzień, styczeń, kwiecień, maj i czerwiec) przeznaczyć na prawdziwą rytmikę – taką, jaką realizuję we wrześniu, lutym i marcu… Obym kiedyś mogła tego doświadczyć – maksymalnie dwa koncerty na rok….To by było! 🥰 ⬇️

Gdybym tylko mogła…

To zrezygnowałabym z prawie wszystkich koncertów. Zostawiłabym jedynie:

Koncert Bożonarodzeniowy – dzieci na początku roku są podekscytowane i pełne energii na myśl o pierwszym poważnym koncercie. Ponadto, świąteczna atmosfera dopisuje przygotowaniom i koncerty z reguły wychodzą świetnie (nawet w tych najmłodszych grupach).

Zakończenie Roku – czy istnieje lepsza okazja do pochwalenia się muzycznymi umiejętnościami nabytymi, w mijającym już, roku przedszkolnym? Chyba nie! Dlatego z tego koncertu również bym nie rezygnowała.

Kochani, dajcie znać, czy świat naprawdę by się zawalił, gdyby przedszkole zrezygnowałoby z wystawiania koncertów na Dzień Dziadków, Wielkanoc i Dzień Rodziny. Czy nie byłoby równie wspaniale, gdyby zamiast koncertów dzieci na te okazje zorganizować np. wspólne warsztaty plastyczne (dla dzieci i dziadków lub rodziców)? Albo gdyby tak np. zaprosić teatrzyk? Dlaczego to zawsze dzieci muszą wszędzie występować? Przecież przedszkole to nie filharmonia… a jednak MARATON.

Reasumując:

Uważam, że dla dobra dzieci i ich lepszego rozwoju, przedszkola powinny zrezygnować z większości organizowanych koncertów w ciągu roku, na rzecz pełnowymiarowej edukacji muzycznej dzieci.